Albania, Republika Albanii (Shqipëria,Republika e Shqipërise) - Z powierzchnią 28 748 km2, jest nieco mniejsza od Belgii. Znaczna część kraju jest górzysta - średnia wysokość nad poziomem morza wynosi 708 m, a najwyższy szczyt, góra Korab, położona na granicy z Byłą Jugosłowiańską Republiką Macedonii, ma wysokość 2753 m. Większość ludzi zamieszkuje niziny w południowej i centralnej części kraju oraz równinę na wybrzeżu.
Albania leży w południowo-zachodniej części Półwyspu Bałkańskiego i sąsiaduje z Grecją, byłymi jugosłowiańskimi republikami Macedonii i Czarnogóry oraz Kosowem. Od Włoch oddziela ją Morze Jońskie i Adriatyk, które rozdzielają w zatoce Vlora ok. 170 km od wybrzeża Albanii; w najwęższym punkcie, Cieśninie Otranto, kraje dzieli jedynie 72 km.
Klimat śródziemnomorski, z gorącym, suchym latem i łagodną, deszczową zimą na obszarach nizinnych.
Muzyka z Albanii[]
Udział w EuroSongs[]
Edycja | Manager | Wykonawca | Piosenka | Finał | Półfinał | ||
---|---|---|---|---|---|---|---|
Pkt | Msc | Pkt | Msc | ||||
1. ESs | Nieznajomy | Soni Malaj | Te Dua Ty | 63 | 7 | ||
2. ESs | Nieznajomy | Mihrije Braha | Ti Nuk Je Shtëpia Ime | 115 | 1 | ||
3. ESs | Nieznajomy | Elvata Gjata | Nuk Jane Me | 52 | 10 | ||
4. ESs | Nieznajomy | Alban Skenderaj & Miriam Cani | Let Me Die With You | 36 | 19 | ||
5. ESs | Nieznajomy | Blertina Shabani | Po Du Me Kcy | 49 | 15 | ||
6. ESs | Nieznajomy | Eneda Tarifa | Ika Larg | 67 | 7 | ||
7. ESs | Nieznajomy | Miriam Cani | Mos Me Ndal | 138 | 2 | ||
8. ESs | Nieznajomy | Çako, Hoxa, Gjilbeu | Një tjetër jetë | 34 | 18 | ||
9. ESs | Nieznajomy | Elvana Gjata | Vëtës | 25 | 22 | ||
10. ESs | Nieznajomy | Rovena Dilo | Rrefimi | 74 | 8 | ||
11. ESs | Azet | Darko Ilievski & DNK | Edno Telo | 34 | 14 | ||
12. ESs | Azet | Eliza Hoxha | Homazh Per Prishtinen | 82 | 11 | 80 | 3 |
13. ESs | Azet | Samantha Karavello | Famer Fatale | 24 | 15 | ||
14. ESs | Azet | Negative | Tango | 38 | 11 | ||
15. ESs | Azet | M. Basanov & Jazzu | Who's shot the Silence | 78 | 7 | ||
16. ESs | Azet | Miriam Cani & Alketa | Don't Surrender | 23 | 20 | 49 | 8 |
17. ESs | Azet | Elsa Lila | Soli | 72 | 4 | ||
18. ESs | Azet | Greta Koci | Koha S'Nadalet | 57 | 9 | ||
19. ESs | Azet | Rezarta Shkurda | Budallaçke e vogel | 16 | 16 | ||
20. ESs | Azet | Maja Marković | Luda Za Tobom | 26 | 19 | ||
21. ESs | succulent | Aljeta Vejsiu | Parfumi | 34 | 12 | ||
22. ESs | succulent | Ciljeta & Ingrid | Puci Puci | 24 | 21 | ||
23. ESs | succulent | Mariza Ikonomi | S'te kam harruar | 31 | 17 | ||
24. ESs | succulent | Genta | Possessive | 23 | 24 | ||
25. ESs | succulent | Primo | Lubelski Full | 37 | 15 | ||
29. ESs | succulent | Juliana Pasha & Luiz Ellji | Sa e shite zemren | 13 | 14 | ||
32. ESs | Neshko | Leonora Jakupi | Puthja Note | 46 | 20 | 46 | 9 |
33. ESs | Neshko | Tuna | Dyshemeja | 120 | 8 | 103 | 1 |
brak udziału w edycji 34 | |||||||
35. ESs | Neshko | Alice Russel | Mirror Mirror On The Wolf | 81 | 18 | 74 | 8 |
36. ESs | Neshko | Elvana Gjata | Me Ty | 45 | 18 | 63 | 6 |
37. ESs | Neshko | Alban Skenderaj | This is your day | 19 | DSQ | ||
44. ESs | Neshko | Xhensila Myrtezaj | Engjelli Im | 65 | 10 | ||
58. ESs | Domiiin | Rezarta Shkurta & Vedat Ademi | Dua te ikij larg | 57 | 18 | 65 | 05 |
59. ESs | Domiiin | Genta | Planet Me | 46 | 21 | 73 | 07 |
60. ESs | Domiiin | Nina Pušlar | Tik Tak Tok | - | - | 54 | 11 |
61. ESs | Domiiin | Anjeza Shahini | Te Desha Shume | 65 | 14 | 66 | 05 |
62. ESs | Domiiin | Linda Halimi | Ndihme | 120 | 04 | 94 | 03 |
63. ESs | Domiiin | Argjentina Ramosaj | Jeta Vazhdon | 80 | 13 | 59 | 07 |
64. ESs | Domiiin | Rosela Gjylbegu &
Eliza Hoxha |
Rruga e zemres | - | - | 49 | 13 |
65.ESs | Domiiin | Foxes | Echo | 53 | 16 | 59 | 8 |
66 ESs | Domiiin | Lianne La Havas | Lost & Found | 120 | 5 | 109 | 5 |
67 ESs | Domiiin | My Wet Calvin | Bess McNeal | - | - | 34 | 15 |
68. ESs | Domiiin | Edita Abdieski | I've Come To Life | 92 | 7 | 103 | 7 |
69. ESs | Domiiin | Marsheaux | Can You Stop Me? | 67 | 12 | - | - |
70. ESs | Domiiin | Alban Skenderaj | Refuzoj | - | - | 77 | 11 |
brak udziału w edycjach 71 - 87 | |||||||
88. ESs | canreyhan | Elisavet Spanou | O Teleftaios Anthropos | 43 | 19 | - | - |
89. ESs | canreyhan | The Fade | On the line | 71 | 12 | 56 | 9 |
90. ESs | canreyhan | Besa Kokëdhima | Kalorësi i Natës | 54 | 13 | - | - |
91. ESs | deblinsky | Flori Mumajesi | Me sy mbyllur | 18 | 21 | - | - |
92. ESs | deblinsky | Vesa Luma | 24 Orë | 8 | 21 | - | - |
93. ESs | deblinsky | Vali Kuqi | Rruga Ime | 4 | 22 | - | - |
94. ESs | deblinsky | Samanta Karavella | Loti i fundit | 69 | 10 | 80 | 6 |
95. ESs | deblinsky | Maria Sadowska | Pole Walki | 42 | 13 | - | - |
96. ESs | deblinsky | Dafina Zeqiri | Bloodah | 27 | 23 | - | - |
97. ESs | deblinsky | Retrovizorja & Elina Duni | Si të humba ty | 14 | 20 | - | - |
brak udziału w 98 edycji | |||||||
99. ESs | deblinsky | Chasing Pandora | People | 50 | 14 | - | - |
100. ESs | deblinsky | Orgesa Zaimi | I Don't Want You Back | 42 | 18 | 66 | 12 |
brak udziału w edycjach 101 - 104 | |||||||
105. ESs | Ansukkurames | Alberie Hadergjonaj | Asnjehere | 32 | 16 | - | - |
106. ESs | Ansukkurames | Çiljeta Xhilaga | Falma | 3 | 21 | - | - |
107. ESs | Ansukkurames | Hana Cakuli | U Shërova | 16 | 24 | - | - |
108. ESs | Ansukkurames | Orgesa Zaimi | Pasqyrat | 30 | 21 | - | - |
109. ESs | Ansukkurames | Vesa Luma | I ndaluar | 33 | 18 | - | - |
brak udziału w 110 edycji | |||||||
111. ESs | Ansukkurames | Teuta Kurti | Arushi | 31 | 17 | - | - |
112. ESs | Ansukkurames | Zig Zag Orchestra | I dehur jam | 19 | 21 | - | - |
113. ESs | Ansukkurames | Dafina Zeqiri | Veç ti | 56 | 9 | - | - |
114. ESs | Ansukkurames | Enca Haxhia | Ishim ne | 17 | 22 | - | - |
115. ESs | Ansukkurames | Léa Castel | Larguer les amarres | 37 | 19 | - | - |
116. ESs | Ansukkurames | Kledi Bahiti & Samanta Karavella | Më Jeto | 127 | 1 | 94 | 6 |
117. ESs | Ansukkurames | Jehona Sopi | Të shkuara | 44 | 17 | - | - |
118. ESs | Ansukkurames | Eugent Bushpepa | Maska e madhështisë | 28 | 21 | - | - |
119. ESs | Ansukkurames | Arilena | Aeroplan | 118 | 1 | 75 | 4 |
Polityka[]
Albania jest demokracją parlamentarną, opartą na konstytucji uchwalonej w 1998 roku. Co pięć lat parlament wybiera głowę państwa - prezydenta. Do dnia dzisiejszego urząd ten sprawuje biolog (ukończył weterynarię) i polityk - Bamir Topi.
Gospodarka[]
Rząd utworzony przez Partię Demokratyczną po wygranych wyborach w 1992 roku zastał gospodarkę w ruinie - PKB spadło o ponad 50% od roku 1989. Władze rozpoczęły reformy gospodarcze, obejmujące liberalizację cen i system wymiany walu, konsolidację podatkową, ograniczenia walutowe i kontrolę cen.
Od roku 1998 w gospodarce panuje jednak stabilność, głównie dzięki rozwojowi branży budowlanej. Zwiększenie liczby turystów w wielu nadmorskich kurortach ma korzystny wpływ na branżę turystyczną. Również rolnictwo, wytwarzające ponad połowę PKB, rozwinęło się dzięki dywersyfikacji produkcji. Gospodarkę wspomagają także darowizny od Albańczyków mieszkających za granicą, głównie w Grecji i we Włoszech, stanowiące ponad 25% PKB.
Albania ma bogate złoża surowców, w tym chromu, miedzi, węgla, ropy i gazu.
Język[]
Język albański jest językiem indoeuropejskim, należy do tej samej rodziny, co grecki, włosi, serbsko-chorwacki, czy polski. Ma wiele cech wspólnych z rumuńskim i filolodzy z obu krajów nie ustają w sporach o to, kiedy doszło do rozdzielenia się tych dwóch języków.
Albania ponad 400 lat stanowiła część Imperium Osmańskiego, zatem tureckie słowa w naturalny sposób zostały zasymilowane przez jej język.
Sami Albańczycy w skrytości ducha są dość dumni, że ich język jest uznawany za trudny. Z przyjemnością tłumaczą, że albański alfabet składa się z 36 liter. (A B C Ç D Dh E Ë F G Gj H I J K L Ll M N Nj O P Q R Rr S Sh T Th U V X Xh Y Z Zh)
Religia[]
E mos shikoni kisha e xhamia; feja e shqytarit asht shqyptaria!
(Nie zwracaj uwagi na kościoły i meczety;
Wiarą Albańczyków jest ich albańskość!
Tradycyjne proporcje religijne wynoszą: 70% muzułmanów, 20% prawosławnych, 10% katolików.
Kultura[]
Literatura albańska do dziś pozostaje tajemnicą, która raczej nie interesuje pozostałych krajów europejskich. Jedynym twórcą, który zdobył szerszą popularność na świecie jest Ismail Kadare, którego dzieła zostały przetłumaczone nawet na język polski! (Generał martwej armii, Krew za krew, Pałac Snów)
FilmW okresie komunizmu w Albanii rozwinął się znakomicie działający przemysł filmowy. Znaczną część filmów stanowią miernej jakości, propagandowe filmy z niskim budżetem.
Pod koniec lat 90. albańscy scenarzyści i reżyserzy ponownie wzięli się za tworzenie filmów. Ich dzieła są niekiedy wyświetlane (w języku albańskim) w kinach Millenium w Tiranie i innych większych miejscowościach.
Muzyka Istnieją trzy odrębne rodzaje albańskiej muzyki ludowej: diatoniczna, na północy, pentatoniczna na południu i muzyka miasta, czyli melodie chromatyczne i inne tegoż rodzaje. Szczegółowe opisy tychże gatunków muzycznych opublikuję wtedy, kiedy dowiem się na ich temat czegoś więcej, bym nie zanudzał zbędnymi opisami.
Albania w pigułce[]
Położenie - Półwysep Bałkański
Powierzchnia - 28 748 km2
Klimat - śródziemnomorski
System rządów - demokracja parlamentarna
Średnia długość życia - mężczyźni 74.95 lat; kobiety 80.53 lat (dane z 2007 roku)
Stolica - Tirana
Wskaźnik REALNEGO wzrostu PKB - 5%
Oficjalny język - albański
Alfabet - łaciński
Waluta - Lek
Kursy walut - 1 USD = 101,39 leków, 1 EUR = 129,43 leków
Międzynarodowy numer kierunkowy - +355
Napięcie elektryczne - (w teorii) 220V
System miar i wag - metryczny
Hymn państwowy - "Himni i Flamurit" (hymn flagi), powstał w roku 1880
Flaga państwowa: Dwugłowy czarny orzeł na czerwonym tle
Święta państwowe - 1 stycznia (Nowy Rok) , 1 maja (Święto Pracy), 28 listopada (Dzień Niepodległości) oraz wiele, wiele innych...
Podstawowe słówka i zworty[]
Dzień dobry (do ok. 11.00) Mirëmengjesi
Dzień dobry (do ok. 17.00) Mirëdita
Dobry wieczór Mirëmbrëma
Dobranoc Nathën e mirë
Do widzenia Mirupafshim
Jak się nazywasz? Si e keni emrin?
Nazywam się... Emri e është...
Skąd jesteś? Nga jeni?
Jestem z... Jam nga...
Jak się masz? Si jeni?
Dziękuję Faleminderit
Proszę Ju lutem
Nie ma za co S'ka gjë
Na zdrowie! Gëzuar!
Tak Po
Nie Jo
Nie rozumiem S'kuptoj
Udział w Naszej Eurowizji[]
Rok | Wykonawca | Piosenka | Finał | Półfinał | ||
---|---|---|---|---|---|---|
Punkty | Miejsce | Punkty | Miejsce | |||
2004 | Anjeza Shanini | The Image Of You | 9 | 10 | Brak danych | |
2005 | Ledina Çelo | Tomorrow I Go | 37 | 8 | TOP10 roku 2004 | |
2006 | Luiz Ejlli | Zjarr e ftohtë | 0 | 24 | TOP10 roku 2004 | |
2007 | Frederik Ndoci | Hear My Plea | Brak awansu | 0 | 27 | |
2008 | Olta Boka | Zemrën e lamë peng | 40 | 5 | 114 | 4 |
2009 | Kejsi Tola | Carry Me In Your Dreams | 49 | 9 | 79 | 7 |
2010 | Juliana Pasha | It's All About You | 29 | 14 | 57 | 10 |
2011 | Aurela Gaçe | Feel the Passion | 67 | 9 | 71 | 6 |
2012 | Rona Nishliu | Suus | 90 | 1 | 154 | 1 |
2013 | Adrian Lulgjuraj & Bledar Sejko | Identitet | 4 | 22 | Gospodarz | |
2014 | Herciana Matmuja | One Night's Anger | Brak awansu | 7 | 20 | |
2015 | Elhaida Dani | I'm Alive | 29 | 5 | 47 | 7 |
2016 | Eneda Tarifa | Fairytale Love | 17 | 10 | 33 | 8 |
2017 | Lindita Halimi | World | 16 | 21 | 67 | 9 |
2018 | TBA | TBA | TBA | TBA | TBA | TBA |
Udział w Own Eurovision[]
Rok | Wykonawca | Piosenka | Finał | Półfinał | ||
---|---|---|---|---|---|---|
Punkty | Miejsce | Punkty | Miejsce | |||
2013 | Kejsi Tola | S'jemi më atje | 29 | 14 | 94 | 4 |
2014 | Blerina Braka | Mikja ime | 17 | 13 | ||
2015 | Lindita Halimi | S’të fal | 22 | 15 | 45 | 5 |
2016 | Enxhi Nasufi | Infinit | 31 | 12 | ||
2017 | Dilan Reka | Mos harro | 19 | 12 |